भारतातील अनेक शेतकरी बांधव दुग्धव्यवसाय करतात. दुग्धव्यवसाय करतांना बरेच शेतकरी स्वदेशी गाईं पाळतात आणि जर तुमच्याकडे दुग्धव्यवसाय करण्यासाठी स्वदेशी गाई असतील तर तुम्हाला राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कार मिळण्याची संधी उपलब्ध झालेली आहे.
केंद्रीय मत्स्यपालन, पशुपालन आणि दुग्धविकास मंत्रालयाच्या अखत्यारीतील पशुपालन आणि दुग्धविकास विभागाने वर्ष 2022 साठीच्या गोपाल रत्न पुरस्कारांसाठी 01.08.2022 पासून ऑनलाईन अर्ज मागविले आहेत. यासाठी राष्ट्रीय पुरस्कार पोर्टलवर ऑनलाईन अर्ज करायचे आहेत. अर्ज सादर करण्याची अंतिम तारीख 15 सप्टेंबर 2022 आहे. येत्या राष्ट्रीय दुग्ध दिनी म्हणजेच 26 नोव्हेंबर 2022 रोजी या पुरस्कारांचे वितरण होणार आहे. या पुरस्कारांसाठी आवश्यक पात्रता इत्यादी बाबींचे तपशील जाणून घेण्यासाठी आणि ऑनलाईन अर्ज करण्यासाठी वर दिलेल्या संकेतस्थळाला भेट देण्याच्या सूचना देण्यात आल्या आहेत. या पुरस्कारासाठी विचारात घेण्यात येणाऱ्या गाई-म्हशींच्या नोंदणीकृत जाती परिशिष्टात दिल्या आहेत.
राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कार-2022 (National Gopal Ratna Awards -2022)
शेतकऱ्यांना शाश्वत उपजीविका पुरविण्याच्या उद्देशाने पशुपालन आणि दुग्धविकास क्षेत्रात परिणामकारक विकास घडवून आणण्यासाठी केंद्रीय पशुपालन आणि दुग्धविकास विभाग सर्वतोपरी प्रयत्न करत आहे. भारतातील देशी जातींच्या गायी-म्हशी सशक्त आहेत आणि त्यांच्यात भारतीय अर्थव्यवस्थेमध्ये महत्त्वाची भूमिका निभावण्याची जनुकीय क्षमता आहे. शास्त्रीय पद्धतीने गायींच्या प्रजातींचे जतन आणि विकसन करण्याच्या उद्देशाने देशात 2014 सालच्या डिसेंबर महिन्यात पहिल्यांदा “राष्ट्रीय गोकुळ अभियान(आरजीएम)” सुरु करण्यात आले.
या अभियानाअंतर्गत, दूध उत्पादक शेतकरी, या क्षेत्रात कार्यरत इतर व्यक्ती तसेच दूध-उत्पादकांना बाजारापर्यंत पोहोचण्यासाठी मदत करणाऱ्या सहकारी संस्था यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारने या वर्षी देखील खालील विभागांसाठी राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कारांची घोषणा केली आहे:
- देशी गाई अथवा म्हशींचे पालन करणारा सर्वोत्कृष्ट दूध उत्पादक शेतकरी (नोंदणीकृत जातींची यादी सोबत जोडली आहे)
- सर्वोत्कृष्ट कृत्रिम रेतन तंत्रज्ञ
- सर्वोत्कृष्ट दूध उत्पादक सहकारी संस्था/ दूध निर्मिती कंपनी/दूध उत्पादक शेतकऱ्यांची उत्पादक संघटना
राष्ट्रीय गोपाल रत्न पुरस्कारामध्ये प्रत्येक श्रेणीसाठी गुणवत्ता प्रमाणपत्र, स्मरणचिन्ह आणि खालील रोख रकमेचा समावेश आहे:
- प्रथम क्रमांक – रु.5,00,000/- (पाच लाख रुपये)
- द्वितीय क्रमांक- रु.3,00,000/-(तीन लाख रुपये)
- तृतीय क्रमांक- रु.2,00,000/- (दोन लाख रुपये)
पात्रता:
i. गायींच्या 50 जाती आणि म्हशींच्या 17 जातींपैकी कोणत्याही मान्यताप्राप्त देशी जातीची देखभाल करणारे शेतकरी पुरस्कारासाठी अर्ज करण्यास पात्र असतील.
ii. राज्य/केंद्रशासित प्रदेश पशुधन विकास मंडळ/राज्य/दूध महासंघ/एनजीओ आणि इतर खाजगी संस्थांचे AI तंत्रज्ञ ज्यांनी किमान 90 दिवसांचे AI प्रशिक्षण घेतले आहे ते पुरस्कारासाठी अर्ज करण्यास पात्र असतील.
iii. एक सहकारी संस्था/दूध उत्पादक कंपनी (MPC)/शेतकरी उत्पादक संस्था (FPO) गावपातळीवर स्थापन केलेल्या दुग्ध व्यवसायात गुंतलेली आणि सहकारी कायदा/कंपनी कायद्यांतर्गत नोंदणीकृत आहे आणि दररोज किमान 100 लिटर दूध संकलन करते आणि किमान 50 शेतकरी आहेत सदस्य/दूध उत्पादक सदस्य.
निवड प्रक्रिया :
i. MHA वेबसाइटवर प्राप्त झालेले अर्ज क्वालिटी कौन्सिल ऑफ इंडिया (QCI) किंवा नियुक्त केलेल्या इतर एजन्सीद्वारे प्राथमिक तपासणी केली जातील. एजन्सी DAHD द्वारे प्रदान केलेल्या मूल्यमापन/स्कोअर कार्डनुसार अर्जांचे गुणांकन करेल आणि DAHD ने स्थापन केलेल्या पुरस्कार स्क्रीनिंग समितीला प्रत्येक श्रेणीतील सर्वोत्तम 20 अर्जांची शिफारस करेल. सर्व शॉर्टलिस्ट केलेल्या अर्जांची फील्ड भेट / पडताळणी NDDB/ DAHD द्वारे ओळखल्या जाणार्‍या इतर कोणत्याही एजन्सीद्वारे केली जाईल.
ii. अवॉर्ड स्क्रीनिंग कमिटी, डीएएचडी सर्वोत्कृष्ट अर्जदारांची (प्रत्येक श्रेणीमध्ये प्राधान्याने ५) वर्गवारी करेल आणि राष्ट्रीय पुरस्कार समितीला (एनएसी) शिफारस करेल.
iii. समिती, आवश्यक असल्यास, केंद्रीय/राज्य/NDDB अधिकार्‍यांचा समावेश करून प्रत्यक्ष पडताळणी करू शकते/ लाईव्ह व्हिडिओ फुटेज घेऊ शकते किंवा बाह्य एजन्सी नियुक्त करू शकते. समिती तिच्या समाधानासाठी तपासणीसाठी आवश्यक कागदपत्र पुरावे मागू शकते. यासाठी आरजीएम योजनेच्या अर्थसंकल्पीय तरतुदीतून हा खर्च भागवला जाईल.
iv समिती स्क्रीनिंगची पद्धत आणि निकष ठरवेल. पुरस्कारार्थींची नावे अधिकृतपणे जाहीर होईपर्यंत समिती पुरस्कारांसाठी उमेदवारांच्या निवडीबाबत गोपनीयता राखेल.
v. स्क्रीनिंग समितीने अर्ज नाकारण्याचा, शिफारस केल्या जाणार्‍या पुरस्कारार्थींच्या संख्येवर निर्णय घेण्याचा अधिकार राखून ठेवला जाईल.
vi सामान्य वित्त नियमांनुसार स्क्रीनिंग समितीच्या अशासकीय सदस्यांना TA/DA साठी पात्र असेल.
समारंभ तपशील:
i 31 ऑक्टोबर 2022 रोजी (श्री सरदार बल्लभ भाई पटेल यांचा जन्मदिन) माननीय मत्स्यव्यवसाय, पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय मंत्री यांच्याकडून प्रत्येक श्रेणीतील पुरस्कार विजेत्यांच्या नावांची घोषणा केली जाईल.
ii हा पुरस्कार वितरण समारंभ राष्ट्रीय दूध दिन, २६ नोव्हेंबर २०२२ रोजी पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय विभागाने निश्चित केलेल्या ठिकाणी होणार आहे.
iii माननीय पंतप्रधान / माननीय DAHD मंत्री उपलब्धतेनुसार पुरस्कार प्रदान करतील.
ऑनलाईन अर्ज (Apply Online) : ऑनलाईन अर्ज करण्यासाठी इथे क्लिक करा.
