पीएम विश्वकर्मा योजना

केंद्र सरकारच्या प्रधान मंत्री विश्वकर्मा योजनेला 17 सप्टेंबर 2023 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते सुरुवात झाली. पारंपरिक कारागिरांना पाठबळ देण्याच्या उद्देशाने ही योजना सुरू करण्यात आली आहे. देशातील विविध पारंपरिक 18 क्षेत्रांमध्ये कार्यरत कारागिरांना या योजनेचा लाभ घेता येणार आहे. या क्षेत्रांमध्ये सुतारकाम, नौकाबांधणी, चिलखतकार, लोहार, हातोडी व हत्यारे बनवणारे,चाव्या बनवणारे, सोनार, कुंभार, शिल्पकार, चांभार, गवंडी, बुरुडकाम, पारंपरिक खेळणी बनवणारे, न्हावी, पुष्पहार बनवणारे, धोबी, शिंपी, मासेमारीसाठी लागणारे जाळे विणणारे यांचा समावेश आहे.

पीएम विश्वकर्मा योजना – PM Vishwakarma Scheme:

योजनेमध्ये लाभार्थींसाठी तरतुदी पुढीलप्रमाणे :

ओळख : कारागिरांसाठी प्रधान मंत्री विश्वकर्मा प्रमाणपत्र आणि ओळखपत्र.

कौशल्य वृद्धी : 5-7 दिवसांचे प्राथमिक प्रशिक्षण आणि 15 किंवा त्याहून अधिक दिवसांचे प्रगत स्तराचे प्रशिक्षण प्रतिदिन 500 रुपये मानधनासह.

साहित्य भत्ता : प्राथमिक प्रशिक्षणाच्या सुरुवातीला साहित्य खरेदीसाठी ई-वॉउचर्सच्या रुपात 15,000 रुपयांपर्यंत भत्ता.

कर्जाची सुविधा : व्यवसाय विकसित करण्यासाठी तीन लाख रुपयांपर्यंत समर्थक मुक्त कर्ज एक लाख रुपये आणि दोन लाख रुपये अनुक्रमे 18 आणि 30 महिन्यांच्या कालावधीसाठी दोन टप्प्यांत, कर्जावर व्याजाचा सवलतीचा दर 5% निश्चित आणि केंद्र सरकारकडून 8% पर्यंत अनुदान. प्राथमिक प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर लाभार्थ्यांना पहिल्या टप्प्यातील एक लाख रुपये कर्ज घेता येईल. त्यानंतर पहिल्या टप्प्यातील लाभ घेतलेल्यांना कर्जासाठी प्रमाणित खाते ठेवणाऱ्या, व्यवसायासाठी डिजिटल व्यवहार आत्मसात करणाऱ्या आणि प्रगत स्तराचे प्रशिक्षण घेतल्यावर दुसऱ्या टप्प्यातील कर्ज घेता येईल.

डिजिटल व्यवहारासाठी प्रोत्साहन: प्रत्येक महिन्यात जास्तीत जास्त 100 व्यवहारांवर प्रत्येक डिजिटल पे-आउट किंवा पावतीसाठी लाभार्थीच्या खात्यात प्रति डिजिटल व्यवहार 1 रुपया जमा केला जाईल.

विपणन समर्थन: कारागीर आणि हस्तकलाकारांना गुणवत्ता प्रमाणन, ब्रँडिंग, GeM सारख्या ई-वाणिज्य व्यासपीठावर जाहिरात, प्रसिद्धी आणि मूल्य शृंखलाशी संबंध सुधारण्यासाठी इतर विपणन उपक्रमांच्या स्वरूपात विपणन समर्थन प्रदान केले जाईल.

वर नमूद केलेल्या लाभांव्यतिरिक्त, ही योजना औपचारिक सुक्ष्म लघु आणि मध्यम उद्योग MSME) परिसंस्थेत ‘नवउद्योजक’ म्हणून उद्यम सहाय्य व्यासपीठावर लाभार्थ्यांची नोंदणी करेल.

पीएम विश्वकर्मा पोर्टलवर आधार-आधारित बायोमेट्रिक प्रमाणीकरणासह सामान्य सेवा केंद्रांद्वारे लाभार्थ्यांची नोंदणी केली जाईल. लाभार्थ्यांची नावनोंदणी तीन स्तरीय पडताळणीद्वारे केली जाईल ज्यामध्ये (i) ग्रामपंचायत/ शहरी स्थानिक संस्था (ULB) स्तरावर पडताळणी, (ii) जिल्हा अंमलबजावणी समितीद्वारे तपासणी आणि शिफारस (iii) पडताळणी समितीची मान्यता यांचा समावेश असेल.

योजनेची उद्दिष्टे:

पीएम विश्वकर्मा ही एक नवीन योजना आहे आणि पारंपारिक कारागीर आणि कारागीर यांना त्यांची परंपरागत उत्पादने आणि सेवा वाढवण्यासाठी शेवटपर्यंत सर्वांगीण सहाय्य प्रदान करण्याची योजना आहे. योजनेची उद्दिष्टे खालीलप्रमाणे आहेत.

1. कारागीर आणि कारागीर यांची विश्वकर्मा म्हणून ओळख निर्माण करणे आणि त्यांना योजनेतील सर्व लाभ मिळण्यास पात्र बनवणे.

2. त्यांच्या कौशल्यांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी आणि त्यांना संबंधित आणि योग्य प्रशिक्षण संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी कौशल्य अपग्रेड करणे.

3. चांगल्यासाठी समर्थन प्रदान करण्यासाठी आणि

त्यांची क्षमता, उत्पादकता आणि उत्पादनांची गुणवत्ता वाढविण्यासाठी आधुनिक साधने.

4. अभिप्रेत लाभार्थ्यांना संपार्श्विक मुक्त क्रेडिटसाठी सुलभ प्रवेश प्रदान करणे आणि व्याज सवलत देऊन क्रेडिटची किंमत कमी करणे.

5. डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन देण्यासाठी प्रोत्साहन देणे

विश्वकर्मा.

6. ब्रँड प्रमोशन आणि मार्केट लिंकेजसाठी प्लॅटफॉर्म प्रदान करण्यासाठी त्यांना वाढीच्या नवीन संधींमध्ये प्रवेश करण्यास मदत करणे.

पात्रता निकष :

1. स्वयंरोजगाराच्या आधारावर असंघटित क्षेत्रात हात आणि साधनांनी काम करणारा आणि योजनेत नमूद केलेल्या 18 कुटुंब-आधारित पारंपारिक व्यवसायांपैकी एक कारागीर किंवा कारागीर पीएम विश्वकर्मा अंतर्गत नोंदणीसाठी पात्र असेल.

2. नोंदणीच्या तारखेला लाभार्थीचे किमान वय 18 वर्षे असावे.

3. लाभार्थी नोंदणीच्या तारखेला संबंधित व्यापारात गुंतलेला असावा आणि त्याने स्वयंरोजगार/व्यवसाय विकासासाठी केंद्र सरकार किंवा राज्य सरकारच्या तत्सम क्रेडिट-आधारित योजनांतर्गत कर्ज घेतलेले नसावे, उदा. PMEGP, PM SVANidhi, Mudra, गेल्या 5 वर्षांत.

4. योजनेअंतर्गत नोंदणी आणि लाभ कुटुंबातील एका सदस्यापुरते मर्यादित असतील. योजनेंतर्गत लाभ मिळविण्यासाठी, पती, पत्नी आणि अविवाहित मुले यांचा समावेश असलेले ‘कुटुंब’ असे परिभाषित केले आहे.

5. सरकारी सेवेत असलेली व्यक्ती आणि त्यांचे कुटुंबीय या योजनेंतर्गत पात्र असणार नाहीत.

पात्र ट्रेड्स:

1. लाकूड आधारित : सुतार (सुथार) बोट बनवणारा.

2. लोह/धातूवर आधारित*/ दगडावर आधारित